„Chłopi” Władysława Reymonta to lektura obowiązkowa dla każdego konesera powieści obyczajowych. Nagrodzona literacką Nagrodą Nobla w 1924 roku, weszła do kanonu lektur obowiązkowych w szkołach (tylko część „Jesień”), z czym część uczniów zapewne chętnie by polemizowała. Książka ma dużą rzeszę sympatyków, ale i niemałe grono osób, którym się po prostu nie podoba. Aby zająć stanowisko w tej kwestii należy przeczytać opasłe tomy tej powieści.
Powieść powstawała w latach 1904-1909 i opisuje życie mieszkańców wsi Lipka zgodnie z biegnącym czasem – czterema porami roku. Tak też zostało podzielone dzieło na cztery części.
Tematyka powieści Reymonta nie była czymś nowym na początku XX wieku, bowiem motyw wsi i życia pod strzechami był dość popularny, by nie powiedzieć modny w sztuce (m.in. w malarstwie) i w literaturze. Sam pisarz tworzył „Chłopów” w Paryżu, twierdząc, że miasto to o wiele bardziej sprzyja w tworzeniu niż polskie ziemie. Pierwsza wersja powieści spłonęła, ponieważ autor stwierdził, że nie odpowiadała jego oczekiwaniom. Druga była już ostateczną i do druku została przekazana w częściach, które ukazywały się w „Tygodniku Ilustrowanym” od 18 stycznia 1902 roku do 26 grudnia 1908 roku. Jako wydanie książkowe na półkach księgarni pojawiła się w komplecie w 1909 roku – była bowiem wydawana w tomach w kilkuletnich odstępach czasu.
Głównym motywem powieści jest opis życia na wsi Lipki, które pokazane jest przez cztery pory roku. Jak wiadomo każda pora na wsi ma swoje charakterystyczne aktywności – wiosną się sadzi i sieje, latem są sianokosy i tak dalej. Czytelnik książki towarzyszy mieszkańcom wsi właśnie w życiu tej społeczności, które podporządkowane jest rytmowi natury. Obok tradycyjnych zajęć, można obserwować społeczne interakcje między mieszkańcami Lipek. Są tu pokazane sytuacje wzruszające i zabawne, zaskakujące i zabobonne. Autor powieści chciał zachować realizm wydarzeń, więc nawet język dostosował do ludzi i miejsca akcji powieści.
Powieść cechują bardzo dokładne opisy przyrody oraz topografii wsi i jej okolic. Zapewne jest to jeden z elementów, które doceniła Akademia przyznając Nagrodę Nobla. Jednak współcześni, zwłaszcza młodzi, czytelnicy nie są fanami takich epickich obrazów. W dobie szybkich i krótkich opisów, kilkustronicowy obraz przyrody może nudzić. Do tego należy wskazać, iż autor powieści, chcąc zachować jej realizm, posługiwał się oryginalną gwarą wiejską, co dodatkowo może utrudniać współczesnemu czytelnikowi odbiór powieści.
W powieści czytelnik odnajdzie podstawowe wartości, którymi kierowała się wiejska społeczność XIX i XX wieku, a także typowe zachowania czy obrzędy dla ich mieszkańców. Odnajdzie także pewne prawa, którymi kierowało się ówczesne społeczeństwo. Zasada „jak masz, to jesteś, jak nie masz, to cię nie ma” jest odzwierciedleniem pewnych zachować i relacji społecznych między mieszkańcami wsi, a nawet między członkami jednej rodziny.
Najnowsze komentarze